Railtracking langs spoorlijn L73 (Dunkerque – De Panne)

Stukje geschiedenis

De spoorlijn L73 bestaat nog steeds en is een belangrijke as naar de kust namelijk van Deinze naar De Panne. Ze kwam tot stand in verschillende periodes tussen 1855 en 1880. Het gedeelte Veurne tot aan de Franse grens werd gerealiseerd op 5 februari 1870 met de plechtige opening, na 5 jaar werkzaamheden. Daarmee sloot dit stuk spoorweg aan bij het reeds gerealiseerde gedeelte Lichtervelde – Veurne.

Vanaf 28 september 1958 verving een busdienst het personenvervoer over het spoor. Slechts sporadisch (periode ‘89 – ‘91), in het zomerseizoen, reden er nog toeristentreintjes. Dit werd ook afgevoerd wegens niet rendabel.

Het goederenvervoer werd gereactiveerd. Er werd een pilootproject opgezet om vloeibaar staal te vervoeren van de hoogovens van Duinkerke (Sollac) naar Marcinelle (Cockerill-Sambre) in 1999. Het ging om één trein van vijf wagons per nacht met mogelijke uitbreiding tot 2 treinen maar het project werd stopgezet. Dit zou gaan om 500.000 ton staal per jaar maar het project werd stopgezet. De laatste goederentrein reed in 2002. Het spoor werd ook opgebroken in 2003 zodat er helemaal geen doorgaand verkeer meer mogelijk werd.

8 oktober 2017
16 kilometer x 2

Naar de start

Hoe kan je je nu beter naar de start van deze wandeling begeven dan via de spoorlijn 73? Dit brengt ten andere nog een hoop herinneringen boven toen ik nog pendelde tussen mijn studentenstad Gent en mijn thuisstad. De Pinte, Deinze, Tielt, Lichtervelde en daarna Kortemark, Diksmuide, Veurne en van daar over een enkel spoor tot het station van De Panne (Adinkerke).

Vanaf De Panne is er nog steeds een busverbinding tot in Dunkerque en die is in het weekend daarenboven gratis. Hij rijdt om het uur. Nog mooier: de bus staat mooi te wachten als de trein toekomt en vertrek dan nauwelijks een paar minuten later. Deze lijn 2b wordt uitgebaat door de Franse maatschappij dK’bus marine. Dit reeds sedert het stopzetten van de treinverbinding.

Tijdens mijn busreis passeer ik af en toe de spoorlijn waar ik straks zal proberen langs te lopen. Mijn nieuwsgierigheid is nog een beetje aangescherpt. Ondertussen hou ik ook de aangekondigde haltes in het oog die op het elektrisch scherm verschijnen. Mijn keuze is gevallen op halte ‘Margate’. Deze ligt al op het grondgebied van Dunkerque maar niet helemaal in het centrum. De bocht van Rosendaël tot aan het station in Dunkerque lijkt me weinig aantrekkelijk om langs te wandelen.

Rosendaël

Een paar straten verder en ik kom aan bij mijn vertrekpunt: het station van Rosendaël. Het is een oud stationnetje, goed onderhouden, waar precies nog zéér onlangs treinen hebben gepasseerd, zo lijkt het toch. Zo mooi ligt het er allemaal bij. De loods een beetje verder wordt blijkbaar gebruikt om jeugdwerking te organiseren.

 

Ik vertrek met goeie moed over het spoor en soms er langs, zo makkelijk loopt dat niet over de dwarsbalken. Langs het spoor loopt een wandel/fietspad van 2,5 kilometer tot aan het station van Leffrinckoucke . Het is een klein stukje van de ‘Voie Verte entre Rosendaël et Leffrinckoucke’ of de euro vélo route n°4 (EV4) die op termijn Kiev, Ukraine, met Roscoff, Finistère over een afstand van 4000 km zal verbinden.

Volgens de Europese richtlijnen moet het fietspad gescheiden zijn van de spoorweg door een omheining en het pad zelf moet 3 meter breed zijn om tweerichtings fietsverkeer toe te laten op een veilige manier. Vandaar een beetje het vreemde gevoel bij een grote omheining tussen een fietspad en een niet gebruikte spoorlijn. Om de paar honderd meter zijn er ook poortjes geplaatst om de spoorweg over te steken. Zolang de spoorlijn niet gedeklasseerd is moeten dergelijke veiligheidsvoorschriften nagevolgd worden. Je weet maar nooit dat ze weer in gebruik wordt genomen.

 

Leffrinckoucke

Het volgende stationnetje op mijn weg is dit van Leffrinckoucke. Het idee werd geopperd in 2014 om het ongebruikte station om te bouwen tot ‘la maison de la voie verte’. Het staat er vandaag nog altijd onveranderd bij en dus meer en meer vervallen. Dit is het voorlopige einde van la voie verte. De plannen om de groene route verder te trekken naar de Belgische grens liggen vandaag blijkbaar ook in de la.

 

Vanaf Leffrinckoucke moet ik dus weldegelijk langs en op de sporen lopen. Juist buiten het station is er een rangeerplaats en bevinden er ze zich 4 sporenbundels. Er loopt een voetgangersbrug over de sporen. Waarschijnlijk een goede plaats om een overzichtsfoto te schieten maar ik geraak niet over de afsluiting. Voor de rest: het is nog altijd vrij gemakkelijk stappen tussen of langs de sporen. Het voelt toch wel vreemd om zo tussen twee degelijke afsluitingen te lopen langs beide kanten voor de beveiliging van een spoorlijn die waarschijnlijk toch nooit meer zal gebruikt worden. En toch zie ik in de verte een paar mensen met fluo-hesjes aan die over en weer op de sporen lopen, alsof ze een inspectie doen. Controleren zij nu op spoorlopers of wat doen ze daar? Naderbij gekomen wordt het duidelijk dat er een loopwedstrijd aan de gang is. Wat die mensen daar precies moeten doen aan de spoorovergang is me niet helemaal duidelijk.

Als je wandelt langs de kusten van Noord-Frankrijk zal je uiteraard geconfronteerd worden met de oorlog. Een eindje buiten Leffrinckoucke kom ik aan bij het “Fort des Dunes“. Dit is een fort gebouwd rond het eind van de 19de eeuw. het heeft echter vlug zijn functie verloren door de ontwikkeling van nieuwe soorten wapens. Toch heeft het fort bij het begin van WOII een belangrijke rol gespeeld die toegelicht wordt in de film “Dunkirk“.

Tijdens de blitzkrieg werden honderdduizenden (338000!) soldaten omsingeld door de Duitse troepen in de buurt van Duinkerke. Er zat niets anders op dan een massale evacuatie te organiseren om al die geallieerde soldaten daar weg te krijgen. Deze actie kreeg de codenaam “Operatie Dynamo” en schakelde duizenden kleine en grote schepen in om al deze soldaten te ontzetten en te vervoeren (meestal) naar Engeland.

Naast het fort bevindt zich een klein kerkhof voor onbekende soldaten. Het fort zelf is te bezoeken tijdens de zomermaanden van april t.e.m. september. Stel je daar geen groot fort voor want het ligt voor het grootste deel onder het zand. Jammergenoeg was het niet geopend toen ik daar was want het is zeker een bezoek waard.

Eigenlijk begint de echte railtracking vanaf hier. Het lijkt bij momenten wel meer spoorzoeken dan spoorlopen. Ik ben aangekomen in de duinengordel in het grensgebied tussen Frankrijk en België. We komen in verschillende natuurreservaten met unieke flora en fauna. Het is beschermd duingebied gerealiseerd met Europese steun. Langs de andere kant ligt wel een groot industrieterrein. Het spoor vormt de grens tussen natuurgebied en industrie.

Je ziet dan ook de wissels en de aftakkingen naar het fabrieksterrein. Veel treinen zullen er hier nu wel niet meer rijden. De sporen die niet naar de fabrieken lopen verdwijnen letterlijk in het zand. Wat nu volgt is een zoektocht langs het spoor. Eerst nog door het zand maar dan kom ik al vlug in het dichte struikgewas. Eigenlijk nog allemaal relatief makkelijk toegankelijk. Er loopt een ‘éénmanspad’ door het toch vrij dichte struikgewas. Maar als je het niet weet dat je hier langs een oude spoorlijn loopt dan zou je je het niet echt kunnen voorstellen.

 

Sanatorium-maritime-de-Zuydcoote

Ik kom alweer in de bewoonde wereld. Alweer een plek met een grote geschiedenis. Hier ligt het station “sanatorium-maritime-de-Zuydcoote“. Op de heenreis met de bus ben ik hier langs gereden. De bus moet toch bezoekers naar het ziekenhuis brengen.

Het sanatorium werd gebouwd in het begin van de 20ste eeuw om mensen te verzorgen met chronische aandoeningen van de grote industriële centra in het noorden van Frankrijk. In de vakanties waren er ook kinderkolonies in het sanatorium. Tijdens de eerste wereldoorlog werden in het sanatorium oorlogsgewonden verzorgd. Treinen vol gewonden werden aangevoerd, doden werden tijdelijk begraven in de omliggende duinen. In de tweede wereldoorlog was het een Duits oorlogsziekenhuis. Het werd compleet ontmanteld van alles wat bruikbaar was en kon dienen als grondstof in de oorlogsindustrie. Zowat alles van metaal werd bijvoorbeeld verwijderd. Nu is het een gewoon ziekenhuis.

Gelijktijdig met het sanatorium bouwde men de “Ferme du Nord“. Deze industriële boerderij ligt vlakbij de spoorlijn, in tegenstelling met het sanatorium dat dichter bij de kust ligt. Deze boerderij werd gebouwd om te voorzien in de levensmiddelen van het sanatorium. De geoogste gewassen werden er ook verwerkt. Er was zelfs een slachthuis. Een indrukwekkend gebouw dat helemaal niet meteen doet denken aan een boerderij.

 

Er wordt hier ook nagedacht over een mogelijke alternatieve bestemming van dit toch indrukwekkende gebouw. Maar ook hier niet direct veel recent nieuws.

Zuydcoote

Ik stap verder langs de spoorlijn en kom slechts een paar honderd meter verder bij het station van Zuydcoote. Vanaf hier tot aan Bray-Dunes loop ik niet meer echt langs het spoor maar volg ik paadjes die zo dicht mogelijk de spoorlijn volgen. De spoorlijn is zodanig overwoekerd dat er geen doorkomen aan is. De wandelpaadjes in tegendeel zijn aangenaam om over te wandelen. Ze lopen daarenboven door het natuurgebied van de “Dune Marchand“. Het is een kwestie om de paadjes te zoeken die zo dicht mogelijk het spoor volgen. Niet al deze paadjes staan trouwens op mijn OSM kaart.

Bray-Dunes

Een beetje voorbij Bray-Dunes kan ik weer perfect het spoor volgen tot in Adinkerke. Ik lijk wel door de achtertuin van de bewoners te wandelen. Iedere woning heeft blijkbaar een achterdeur naar het achterliggende natuurgebied (Dune du Perroquet) en gebruikt de bijgecreëerde ruimte voor opslag of andere zaken. Maar ik kan er gemakkelijk door. Ik kan me gemakkelijk voorstellen dat deze mensen ook de grootste voorstanders zijn om de spoorlijn weer in gebruik te nemen.

Zo kom ik aan de grenspost in De Panne. De grenspost zelf, zo’n typisch gebouw in het midden van de weg, is omgebouwd tot een winkeltje met pralines. Een beetje verderop is het spoor dat de baan kruiste, weggenomen om aan de andere kant weer verder te lopen tot in De Panne.

 

Tot aan mijn eindpunt loop ik rustig langs het enkelspoor dat in merkwaardige goede staat is. Ik kruis nog een privé-overweg waar in de tuin ook nog enkele beelden tentoongesteld staan. Zo krijgt deze tocht ook nog een artistiek tintje. Je moet er wel op letten want je bent er zo voorbij. Verderop kondigt het zicht op de Plopsa-attracties aan dat ik terug ben aan mijn startpunt. Ik kan weer naar huis sporen!

 

Alternatief voor de busreis: GR du littoral

In plaats van de bus te nemen kan je dit traject ook afleggen, niet langs de oude spoorlijn, maar hoofdzakelijk langs de kust en de natuurreservaten. Dit is een gedeelte van de GR 120 (in Frankrijk krijgt hij het nummer GR E9 mee) of de GR du littoral.

Vertrekkend vanaf het station van Adinkerke loop je langs de spoorlijn en dan door de kleine Langeleedstraat tot aan de Duinhoekstraat waar je de ingang vindt voor het natuurreservaat “de Westhoek” beheerd door het Agentschap Natuur en Bos. Ik volg de paadjes door dit prachtige natuurgebied tot aan de kust en de Belgofranse grens. Het laatste stuk toepasselijk over het “grenspad”. Hou er rekening mee dat je niet al te vlug vooruit komt in dit mulle zand.

Aan de Franse kant van de grens ligt de camping “le Perroquet” als een etterbuil tussen de natuurgebieden tussen België en Frankrijk. Blijkbaar een overblijfsel van illegale “verkavelingen” (want stel je je geen gemoedelijke camping voor met tentjes op een grasveld maar een waar dorp met geasfalteerde wegen) waar de overheid niet meer kan of wil tegen optreden.

Ik verkies dus om de horizon aan de zeekant af te turen op zoek naar interessantere zaken. Maar al vlug ben ik in Bray Dunes. Een gehucht gesticht door een reder uit Dunkerque de heer Alphonse Bray. Op de dijk kan je nog een paar authentieke negentiende eeuwse woningen ontwaren, eenzaam tussen de modernere bebouwing. Maar van hoogbouw en grote appartementsgebouwen is hier, centraal op de dijk, voorlopig, nog geen sprake.

Echter, langs de buitenkanten van het dorp duiken toch al hogere gebouwen op. De Belgische ziekte duikt hier al op, blijkbaar ook al onder druk van Belgische immobiliën. Één van de appartementen is bewoond door een bevriend koppel en vanop hun balkon kunnen we de mooi beschilderde watertoren ontwaren alsook het 11 meter hoge kruis dat als herdenkingsmonument is opgericht voor zeelieden, het “calvaire des marins”. Er waren hier ook heel wat ijslandvaarders, naast natuurlijk nog heel wat andere beroepen die met de zee te maken hadden.

Na dit verkwikkende bezoek trek ik verder over het strand. Aan het zuidpunt van Dunkerque duikt de GR du littoral het Réserve Naturelle de la Dune Marchand in. Een gelijkaardig natuurreservaat zoals dit in De Panne. Door dit traject te volgen kom je aan de andere kant uit van het “sanatorium-maritime-de-Zuydcoote” en vlak bij de “Ferme du Nord“. Je volgt er tevens een klein stukje van de spoorlijn 73 om vervolgens langs de andere kant van het sanatorium weer naar de kust te stappen.

Ik loop rechtdoor en blijf de kustlijn volgen en loop zo langs het sanatorium dat tussen de duinen ligt. Een ziekenhuis met kamer met zicht op zee, als het ware. Ondertussen wordt het strand breder en breder want het is eb. Ik had eigenlijk willen wachten op een extreem laag tij om deze wandeling te doen en zeker te zijn dat ik de scheepswrakken die hier liggen ook zou kunnen ontdekken. Maar dit heeft niet mogen zijn. Ik denk er wel aan om terug te komen als ik weet dat het het goede moment is dat de wrakken zich bloot geven. Afwachten!

Je vindt hier de ene bunker na de andere. Restanten van de Duitse verdedigingslinie. De Wereldoorlogen, een duistere pagina uit onze geschiedenis. Om dit te gedenken en om deze betonnen misbaksels om te buigen naar een mooier en stralender object langs de kust heeft de artiest Anonyme één van de bunker omgebouwd door hem helemaal te bedekken met scherven spiegel. Officieel noemt het kunstwerk Réfléchir maar raakte al vlug bekend als de spiegelbunker. Hij bevindt zich juist ten noorden van Leffrinckoucke. Je kan er natuurlijk niet naast kijken.

Nog even verder en je komt toe in Leffrinckoucke, de voorpost van Dunkerque, waar je het dorp in duikt om je te begeven naar het station van Roosendaël, het startpunt van de terugweg.

Flora en Fauna

 

Deze slideshow vereist JavaScript.

Update september 2018

In de zomer zijn de werken gestart voor de aanleg van het fietspad tussen Leffrinckoucke tot Bray Dune. Er werden mij foto’s beloofd die ik zo vlug mogelijk hier dan zal publiceren. Maar echte railtracking zal er dus niet meer in zitten.

Links:

eurovelos
operatie dynamo
fort des dunes
bus 2b
sanatorium Suydcoote
actiegroep trekhaak 73
hullabaloo-verslag spoor73
spoorlijn73.net

mijn foto-album